Titel

Onnodige onrust rond een verkennend onderzoek

Geplaatst door

Titus Rivas   (publicatiedatum: 24 March, 2018)

Samenvatting

Onderzoek naar stervende of gestorven patiënten wijst niet uit dat nabij-de-doodervaringen alsnog verklaard kunnen worden door neurologische restactiviteit of een corticale opleving bij die patiënten. De commotie rondom zulk onderzoek is niet terecht.


Tekst


Onnodige onrust rond een verkennend onderzoek

door Titus Rivas

In maart 2017 was er sprake van nogal wat commotie in NDE-kringen rond het artikel van een Canadees onderzoeksteam onder leiding van Loretta Norton. Het ging om een nogal technisch onderzoeksverslag getiteld Electroencephalographic Recordings During Withdrawal of Life-Sustaining Therapy Until 30 Minutes After Declaration of Death (Norton et al., 2017). Men trachtte de bloedsomloop en neurologische activiteit te meten bij vier stervende patiënten, zowel voorafgaand aan hun hartstilstand als enkele minuten erna. Hieruit bleek dat de corticale hersenactiviteit van drie van deze patiënten reeds minuten voor de hartstilstand was opgehouden. Bij de vierde patiënt werd er minuten na de hartstilstand nog enige EEG-activiteit geregistreerd.

Bedreiging voor een basisstelling?
Voorstanders van een materialistische verklaring concludeerden op grond van dit artikel dat nabij-de-doodervaringen bij patiënten met een hartstilstand waarschijnlijk alsnog verklaarbaar waren door restactiviteit in de hersenschors. Dit zou ingaan tegen de basisstelling van hun tegenstanders dat de corticale activiteit gemiddeld 10 tot 20 seconden na een acute hartstilstand zou ophouden. Er waren trouwens ook mensen met een spiritueel wereldbeeld die dachten dat de afwijkende casus juist pleitte vóór hun visie, omdat het geval zou bewijzen dat de NDE's hoe dan ook “echt” waren. Ze vergaten voor het gemak dat aanwijzingen voor ondersteunende hersenactiviteit in dit geval overeen zouden komen met aanwijzingen tegen een niet-materialistische theorie. De meeste tegenstanders van het materialisme zagen echter in dat er een bevredigende verklaring voor de casus moest komen die de dreiging die ervan uit leek te gaan zou ontzenuwen.
Ik raadpleegde om die reden diverse kopstukken met een medische of natuurwetenschappelijke achtergrond, waaronder Pim van Lommel, Peter Fenwick en Robert Mays. Ze waren het erover eens dat de gevonden hersenactiviteit in elk geval niet zou volstaan om het bestaan van NDE's bij patiënten met een hartstilstand te kunnen plaatsen. De Canadese onderzoekers gaven overigens zelf al aan dat de corticale activiteit hoogstens voldoende zou zijn voor een droomloze slaap ('deep sleep'). Zoals Pim het in een mail formuleerde: “De beschreven hersenactiviteit op het EEG is volstrekt onvoldoende om bewustzijnservaringen te kunnen verklaren, laat staan een BDE.” Peter Fenwick stelde (vrije vertaling): “Vergeet niet dat de NDE uit een uiterst gecompliceerde combinatie van ervaringen bestaat die het functioneren van een groot aantal verschillende delen van de hersenen zou vereisen om een neuronaal substraat voor de NDE te krijgen.”

Artefact
Toch verontrustte het mij persoonlijk nog dat ook een zeer gereduceerde corticale activiteit minuten na een hartstilstand in strijd leek met genoemde basisstelling uit ons “kamp”. Daarom schreef ik ook nog het Canadese onderzoeksteam zelf aan. Ik ontving al snel een antwoord van Sonny Dhanani, een van de leden van het team. Hij benadrukte dat de implicaties van het onderzoek vertekend waren geraakt in de media en verwees me door naar een blog (Dhanani, 2017). Daaruit bleek dat de onderzoekers inmiddels geconcludeerd hadden dat de EEG-activiteit bij de vierde patiënt hoe dan ook moest berusten op een “artefact”, dat wil zeggen: een kunstmatig resultaat dat door de onderzoeksmethode of – condities was veroorzaakt. Er was namelijk al minuten lang geen bloedtoevoer naar de hersenen meer geweest toen de corticale activiteit werd geregistreerd. Ze stelden daarom dat de specifieke methode die ze hadden gebruikt om het EEG te meten verder verbeterd moest worden om dit soort misleidende uitkomsten in het vervolg te voorkomen. Ze waren inmiddels dan ook begonnen aan een grootschaliger onderzoek met het oog op de verbetering van hun meettechnieken.

Misleidende berichtgeving
Al met al blijkt het onderzoek op diverse websites en internetfora inderdaad verkeerd voorgesteld te zijn. Onze intellectuele tegenstanders hebben dus weer eens te vroeg gejuicht. Sterker nog, de Canadese onderzoekers bevestigen impliciet juist de redelijkheid van onze stelling dat de corticale hersenactiviteit reeds heel snel na een hartstilstand helemaal uitgevallen moet zijn. Zoals Pim van Lommel in een mail van 18 maart opmerkte: “Je ziet maar weer hoe de foutieve interpretatie van de conclusies van een artikel door journalisten wereldwijd veel onrust kan veroorzaken! Leerzaam!!”

Iets dergelijks kennen we reeds van eerdere onderzoeken die door mainstream media en pseudo-skeptici verkeerd voorgesteld zijn. Onlangs bleek dit zelfs te gelden voor resultaten van zogeheten split-brain experimenten bij epilepsie-patiënten. Materialisten hebben jarenlang gesteld dat die onderzoeksgegevens ondubbelzinnig aantoonden dat de psyche een product van het brein moest zijn, omdat ze klaarblijkelijk ook samen met dat brein opgesplitst kon worden. De onderbouwde anti-materialistische stelling dat de resultaten ook verklaard konden worden zonder de notie van een ondeelbare, substantiële ziel op te geven (Rivas, 2008), is doorgaans gewoon genegeerd. Een recent onderzoek (Pinto et al., 2017) blijkt nu echter data opgeleverd te hebben die niet stroken met de materialistische verklaring.

Literatuurverwijzingen
- BEC CREW (2017). In an Unexplained Case, Brain Activity Has Been Recorded as Much as 10 Minutes After Death. Science Alert. http://www.sciencealert.com/brain-activity-has-been-recorded-as-much-as-10-minutes-after-death
- Dhanani, S. (2017). Pilot Study for the Determination of Death After Cardiac Arrest. http://blog.journals.cambridge.org/2017/03/17/pilot-study-for-the-determination-of-death-after-cardiac-arrest/
- Norton, L., Gibson, R.M., Gofton, T. , Benson, C., Dhanani, S., Shemie, S.D., Hornby, L., Ward, R., & Young, G. (2017). Electroencephalographic Recordings During Withdrawal of Life-Sustaining Therapy Until 30 Minutes After Declaration of Death. Canadian Journal of Neurological Sciences, 44(2): 139-145.
- Pinto, Y., Neville, D.A., Otten, M., Corballis, P.M., Lamme, De Haan, E.H.F., Foschi, N., & Fabri, M.. (2017). Split brain: divided perception but undivided consciousness. Brain, januari.
- Rivas, T. (2008). Creëert Callostomie alleen een gespleten brein of ook een gespleten ziel? Reflectie 5(3), herfstnummer, 14-16.

Dit artikel werd gepubliceerd in Terugkeer naar Levenslicht, jaargang 1, nummer 1/2, blz. 32-33.

Contact: titusrivas@hotmail.com

Postscriptum
In maart 2018 was er opnieuw enige verwarring in verband met een onderzoek rond neurologische activiteit. Het ging in dit geval om de online “open access” paper Terminal spreading depolarization and electrical silence in death of human cerebral cortex in Annals of Neurology, gepubliceerd op 13 januari 2018 van Jens P. Dreier, Sebastian Major, Brandon Foreman, Maren K. L. Winkler, Eun‐Jeung Kang, Denny Milakara, Coline L. Lemale, Vince DiNapoli, Jason M. Hinzman, Johannes Woitzik, Norberto Andaluz, Andrew Carlson en Jed A. Hartings.
(Zie ook: HUMAN BRAIN STILL ACTIVE MINUTES AFTER HEART STOPS BEATING, NEW RESEARCH FINDS.)

Jim van der Heijden bracht dit onderzoek onder de aandacht van de wetenschapsgroep van leden van Netwerk Nabij-de-doodervaringen en Limen Flanders.
Ik reageerde daar begin maart onder meer als volgt op:
“Het artikel gaat volgens mij primair over fasen in het stervensproces van het brein, en tot in welke fase de hersenen weer op gang gebracht zouden kunnen worden.[...] Wat moeten we denken van de nieuwe bevindingen? Vormen ze een serieuze bedreiging van "onze" basisstelling dat er na een acute hartstilstand al na maximaal enkele tientallen seconden onvoldoende corticale activiteit is om het bewustzijn van NDE'rs te verdisconteren?
Op internet wordt daar in elk geval weer druk over gespeculeerd. Er wordt door sommigen weer gesteld dat zulke hersenactiviteit alsnog alle NDE's zou verklaren. Met andere woorden: de materialisten/fysicalisten zouden al die tijd gelijk hebben gehad. Bijvoorbeeld in deze reactie:
"So basically all these people with claims of what they were seeing after death were truly just neurons firing and chemical reactions occurring within the brain prior to all function ceasing..."
Enfin, is er dit keer écht reden om ons zorgen te maken of gaat het opnieuw om misverstanden?”

Binnen de wetenschapsgroep verwachtten diverse leden, waaronder ikzelf, dat het wederom om loos alarm zou gaan, mede vanwege onze ervaringen met de onrust rond het boven besproken artikel uit 2017. Dit werd gelukkig met zoveel woorden bevestigd door Pim van Lommel op 19 maart 2018, toen hij ons het volgende schreef:
“Ik heb het artikel grondig gelezen. De conclusies zijn wat duidelijker dan de beschrijving van de negen patiënten met terminale beschadiging van de hersenen, en bij wie intensive invasieve en non-invasieve metingen werden verricht aan de hersenen tijdens het proces van sterven, nadat de familie toestemming had gegeven de behandeling en de beademing te staken. Uiteindelijk ontstaat er na enige tijd een hartstilstand, maar vaak treden er al problemen op met lage bloeddruk, verminderde of geen ademhaling, en verhoogde hersendruk met verminderde perfusie van de hersenen. Bij geen van de patiënten was het verloop volledig identiek.
De conclusie van de studie was dat een vlak EEG tijdens een hartstilstand niets zegt over eventuele diffuse (gespreide) depolarisatiestoornissen in de hersenen, noch over een eventuele onherstelbare schade aan de hersenen, zoals bij hersendood. Hersencellen zijn niet dood na 5 minuten hartstilstand. Bij adequate reanimatie (niet bij deze patiënten!) kan de hersenfunctie weer volledig herstellen, ook al was er een vlak EEG, en was er sprake van gespreide depolarisatie bij diepere metingen. Wel, dat is allemaal niet nieuw voor ons. Wij noemen dit ‘klinisch dood’, met een vlak EEG na 10 – 20 seconden, en de hersenen zijn 5 – 10 minuten ‘levensvatbaar’, en bij adequate reanimatie veel langer, ondanks het feit dat het EEG tijdens adequate reanimatie vlak blijft. De hersencellen zijn in een ‘waakvlam-stand’, een minimale energie-staat, met functionele uitval zonder celdood. Volgens dit artikel is dan na een tijdje in de hersenen gespreide depolarisatie te meten. Zie verder ook mijn hoofdstuk [in Eindeloos Bewustzijn, TR.] over wat er gebeurt in de hersenen bij een hartstilstand ( hoofdstuk 8). […]
De bevindingen zijn niet van belang voor de discussie over BDE tijdens een hartstilstand, omdat de gemeten gespreide depolarisatie volstrekt niet overeenkomt met de, voor het waakbewustzijn noodzakelijke, ‘globale neurale arbeidsruimte’, met gecoördineerde activiteiten in verschillende corticale en diepere centra van de hersenen.

Mijn reactie daarop van 21 maart 2018 luidt onder meer:
“Dank voor deze "verlossende woorden" weer. Ik denk dat het echt tijd wordt dat we dergelijk onderzoek - specifiek in het kader van nabij-de-doodervaringen, bedoel ik - voortaan gewoon negeren. Er zal geen bewijsmateriaal gevonden worden voor afdoende corticale activiteit tijdens NDE's in verband met een acute hartstilstand. Wij mogen er een beetje beducht voor zijn, tegenstanders mogen er juist vurig op hopen, maar dat is allebei onterecht.