Spontane ervaringen rond het moment van overlijden
Geplaatst door
Titus Rivas (publicatiedatum: 9 May, 2016)
Samenvatting
Artikel van Titus Rivas en Anny Dirven over zogeheten perimortale ervaringen.
Spontane ervaringen rond het moment van overlijden
Er is de laatste jaren een groeiende belangstelling merkbaar voor paranormale ervaringen rond het moment waarop iemand overlijdt. Dit soort ervaringen vormt een continuüm met bijna-doodervaringen enerzijds en communicatie met overledenen die al langer geleden gestorven zijn anderzijds. Met een moeilijk woord heten ze ook wel 'perimortale' ervaringen, afgeleid van het Griekse voorzetsel peri (rondom) en het Latijnse woord mors (dood).
Een Nederlandse onderzoekster die zich de laatste jaren laat gelden op dit gebied is Marianne Lensink. Ze heeft er inmiddels twee boeken over geschreven. Lensink staat in een lange onderzoekstraditie die onder meer teruggaat tot de eerste Britse parapsychologen van de Society for Psychical Research, de vroege Italiaanse auteur Ernesto Bozzano en de Franse astronoom Camille Flammarion. In Amerika is onlangs overigens een invloedrijk boek van Bill en Judy Guggenheim verschenen over alle soorten van spontaan contact na de dood. Dit werk is in het Nederlands vertaald als “Tekenen van Geluk”.
Perimortale ervaringen doen zich in allerlei vormen voor. Ze kunnen beelden, geluiden, gevoelens en gedachten omvatten, maar ook fysieke verschijnselen zoals klokken die plotseling stilstaan, het verplaatsen van voorwerpen en het horen van iemands karakteristieke voetstappen. Bovendien kunnen ze zich voordoen terwijl we waken, maar ook in dromen of veranderde bewustzijnstoestanden.
Aan het sterfbed
Het ligt aan je definitie of je sterfbedvisioenen rekent tot de categorie van permortale ervaringen. Als je ze opvat als ervaringen van derden, d.w.z. de nabestaanden, dan vallen ze er niet onder. Althans niet wanneer het om visioenen van een stervende zelf gaat.
Er zijn echter ook gedeelde of 'empathische' sterfbedvisioenen waarbij de nabestaande een paranormale ervaring krijgt die samenhangt met de overgang naar een andere wereld. Hij of zij kan bijvoorbeeld 'hemelse' muziek gaan horen. Maar ook neemt men soms waar hoe de ziel van de stervende het lichaam verlaat op weg naar een geestelijke werkelijkheid.
Een recent voorbeeld uit Nederland betreft een ervaring van G.W. Jansen:
“Toen mijn moeder overleed in een ziekenhuis, werd ik door de zuster, het was midden in de nacht, gezegd dat ik in een wachtruimte moest gaan wachten, omdat ik overstuur was. Ik zat daar alleen en hoorde ongelooflijk mooie muziek: zingende koren. Op een gegeven moment 'zag' ik dat mijn moeder gehaald werd door twee engelen; ze brachten haar naar boven. Ze hadden haar onder haar oksels vast. Ik wist toen dat ze overleden was en ik hoorde de muziek niet meer. Een paar minuten later kwamen mijn tantes zuster en vader mij zeggen dat ze was overleden. Maar ik wist het al. Ik was nooit met paranormale zaken bezig en geloofde er eigenlijk helemaal niet in. Ik dacht dat iedereen die daarin geloofde gek was.”
Kim Sheridan vermeldt een geval rond een huisdier. Ene Karen Young nam tijdens het overlijden va haar kat Strawberry Shortcake waar hoe deze geestelijk haar lichaam verliet. Karen zag hoe twee glimlachende mensen een deur openden “met daarachter zonlicht en veel activiteit”. Strawberry ging hier doorheen nadat ze eerst nog even had omgekeken naar haar dode lichaam.
Ook zijn er gevallen bekend waarin nabestaanden aan het sterfbed vreemde lichtverschijnselen zagen, een fenomeen dat ook wel bekend staat als “necrotisch licht”. Een hedendaags voorbeeld uit de collectie van de bekende onderzoeker Peter Fenwick, afkomstig van een weduwe:
“Plotseling verscheen er een bijzonder schitterend licht uit de borst van mijn man, en terwijl dit licht opsteeg, waren er de prachtigste muziek en zingende stemmen te horen. Mijn eigen borst leek vervuld te worden van een oneindige vreugde en het leek alsof mijn hart ook opsteeg om zich bij dat licht en die muziek te voegen. Opeens voelde ik een hand op mijn schouder en een verpleegkundige zei: 'Het spijt me, schat. Hij is zojuist overleden.' Ik verloor het licht en de muziek uit het oog en voelde me zo ellendig, omdat ik achter moest blijven.”
Verschijning van levenden
Stervenden kunnen wanneer ze buiten bewustzijn zijn klaarblijkelijk hun lichaam verlaten en zich aan anderen laten zien in de vorm van een soort geestverschijningen. Dit wordt in de serieuze parapsychologische literatuur meer dan eens genoemd als argument voor de stelling dat ook verschijningen die lang na iemands dood plaatsvinden echt een manifestatie van die persoon kunnen zijn.
Een voorbeeld wordt gegeven door Camille Flammarion. Het draait om een jonge Engelse vrouw die tijdens een reis van India naar Engeland zeer ernstig ziek werd. Ze verlangde er hevig naar haar kinderen terug te zien. “In de ochtend van de dag waarop haar schip de reis naar Europa had hervat, viel de jonge vrouw in een diepe slaap. Gedurende haar urenlange slaap bleef zij heel kalm en rustig liggen. 's Middags echter ontwaakte zij opeens en roep uit: “Ik heb ze toch gezien...! Ik heb ze gezien! God zij geprezen!” Zij viel weer in slaap tot het avond werd en toen stierf ze.
De kinderen van deze stervende vrouw genoten hun opvoeding in Torquay, onder toezicht van een vriend van hun ouders. Die dag speelden zij, vermaakten zich met hun speelgoed en hun boeken onder toezicht van een kinderjuffrouw, die hun ouders nooit gezien had. Opeens kwam hun moeder, zoals zij vroeger gewoonlijk deed, de kamer binnen, bleef stilstaan, keek enige ogenblikken glimlachend naar elk van de kinderen, ging toen naar het aangrenzende vertrek en verdween. De drie oudsten herkenden haar onmiddellijk en waren zeer ontroerd door de zwijgende verschijning. De jongste en de kinderjuffrouw zagen een in het wit geklede dame het kleinste vertrek binnenkomen en meteen weer verdwijnen. De datum van deze verschijning werd zorgvuldig opgetekend en later werd geconstateerd dat beide gebeurtenissen op hetzelfde moment plaatsvonden.”
Indrukken over het overlijden zelf
Veel perimortale ervaringen vinden niet aan het sterfbed plaats en de nabestaande was zich er vaak niet eens van bewust dat de persoon in kwestie stervende was. Dat geldt natuurlijk vooral voor gevallen waarin men de dood niet zag aankomen, bijvoorbeeld bij een dodelijk ongeluk of moord, maar ook bij hartaanvallen. De perimortale ervaringen kunnen in dit geval uiteenlopen van een aangrijpend gevoel dat er iets ergs gebeurd is tot een visioen van de omstandigheden waaronder een specifieke persoon gestorven is en zelfs tot een geestverschijning waarbij men direct contact kan hebben met de overledene.
Een Amerikaanse vrouw kreeg een visioen van haar vader die tegen haar sprak: “Het is goed, lieverd. Het is hier mooi, dus maak je geen zorgen.” Hij lachte en voegde eraan toe: “Nu hoef ik niet te betalen voor al die meubels die je moeder en je zus hebben gekocht.” Minuten later kreeg deze vrouw een telefoontje dat haar vader onverwachts aan een hartaanval was overleden. En niet lang daarna ontving ze een brief van haar moeder die haar vertelde dat zij en haar zus een huis vol meubels hadden gekocht, vlak voordat haar vader overleed.
In een ouder geval, opnieuw van Flammarion, ervoer een Française plotseling een zachte aanraking als van de vleugels van een onzichtbare vogel en ze hoorde duidelijk zeggen: “Vaarwel, Rosalie!” Zij herkende de stem van haar vriendin Emilie en vertelde haar moeder snikkend dat ze dacht dat haar vriendin afscheid van haar had genomen. Haar moeder wilde haar overtuigen dat het enkel om gezichtsbedrog ging. “Maar meteen daarop kwam er iemand aanlopen om mede te delen dat Emilie, plotseling, zonder dat iets het naderende einde deed vermoeden, overleden was.
Ook dieren kunnen geestelijk afscheid komen nemen op het moment van hun overlijden, zoals blijkt uit het geval van Dasiy van Kim Sheridan. Daisy was een waakhond die bijna altijd aan de ketting lag en ernstig verwaarloosd was. Toen haar eigenaar op reis ging, vroeg hij ene Regina Fetrat om een tijdje op Daisy te passen. Regina deed haar in bad en bezorgde haar allerlei leuke ervaringen. Jaren later, toen Regina allang geen contact meer met Daisy of haar baas had, droomde ze dat de hond haar bedankte voor die bijzondere tijd. Een week later voelde Regina de drang om haar eigenaar te bellen. Die vertelde de vrouw dat Daisy de week ervoor was gestorven.
Indrukken kort na de dood
Ook nog enige tijd na het overlijden kun je spreken van perimortale ervaringen, hoewel de scheidslijn soms moeilijk te trekken is. In ieder geval heeft het weinig zin om bij een contact dat pas tien jaar na iemands dood optreedt nog te spreken van een ervaring 'rondom' diens overlijden. Het kan daarbij overigens nog steeds om exact dezelfde verschijnselen gaan als wanneer de persoon in kwestie kort daarvoor is overgegaan. Het eerste boek van Marianne Lensink gaat over dit soort verschijnselen na het overlijden van een partner.
De contacten kort na de dood kunnen onder andere gericht zijn op het troosten van de nabestaanden en natuurlijk op het uiten van liefde of vriendschap. Een overledene kan zich na zijn dood ook aan meerdere nabestaanden afzonderlijk laten zien, zonder dat zij dit op dat moment van elkaar weten.
In sommige gevallen gaat het vooral om het nakomen van een 'pact', waarbij men soms jaren van tevoren met iemand heeft afgesproken om de ander een teken van leven te geven kort na de dood. De belofte kan bijvoorbeeld worden ingelost door een verschijning of door fysieke verschijnselen of natuurlijk door allebei.
Vaak hebben vreemde 'toevalligheden' die nabestaanden meemaken een duidelijke symbolische lading. Zo is er een geval van een vrouw uit Texas die graag gecremeerd wilde worden zodat haar as na afloop uitgestrooid kon worden over een kerkhof en zo kon dienen als voeding voor wilde bloemen. Na haar dood was het toevallig zo droog in Texas dat het ernaar uit zag dat er die lente geen bloemen zouden bloeien. Maar in maart dat jaar bleek uitgerekend het gedeelte waarover as was uitgestrooid helemaal bedekt te zijn met blauwe wilde bloemetjes. Haar man herkende de bloemen niet en nam er een paar mee naar huis. Een vriend van hem identificeerde ze als vergeet-me-nietjes.
Troostrijk
Perimortale ervaringen vormen een bevestiging dat men er nog steeds is na de dood, en ook dat er juist rond de overgang naar een spirituele dimensie behoefte bestaat om de achterblijvers een troostrijk teken van leven te geven. Geen wonder dat dit soort ervaringen door velen gekoesterd wordt en het is te hopen dat er nog veel meer gevallen gedocumenteerd zullen worden.
Dit artikel werd gepubliceerd in Paraview, jaargang 11, nummer 1, februari 2007, blz. 18-19.
Contact: titusrivas@hotmail.com