Ineke Koedam: In het licht van sterven (boekbespreking)
Geplaatst door
Titus Rivas (publicatiedatum: 11 April, 2015)
Samenvatting
Recensie van Titus Rivas van het boek 'In het licht van sterven: Ervaringen op de grens van leven en dood' van Ineke Koedam voor Terugkeer.
Boekbespreking
Ineke Koedam. In het licht van sterven: Ervaringen op de grens van leven en dood. Utrecht: Ankh-Hermes. 2013. ISBN 978-90-202-0962-4.
In het boeiende boek In het licht van sterven behandelt hospicewerker Ineke Koedam zogeheten levenseinde-ervaringen (LEE's). Ze interviewde hiervoor collega's van drie verschillende Nederlandse hospices. Dit gebeurde in het kader van een onderzoek naar sterfbedverschijnselen, dat de auteur van eind 2009 tot medio 2011 uitvoerde namens de bekende Britse neuropsychiater en BDE-deskundige Peter Fenwick. Zoals bekend vormen ervaringen 'op de grens van leven en dood' nog steeds een groot taboe voor de meeste westerlingen. Men is bang niet geloofd te worden of belachelijk gemaakt te worden. Het is te hopen dat deze publicatie zal helpen dit taboe te doorbreken, want als er open gepraat kan worden over dergelijke ervaringen kan hun betekenis beter tot zijn recht komen. Zoals Pim van Lommel al in een voorwoord aangeeft, gaat het hierbij in elk geval om twee dingen. Enerzijds wijzen levenseinde-ervaringen op de uiteindelijke onafhankelijkheid van het bewustzijn en een voortbestaan na de dood. Dit geldt voor sterfbedvisioenen, maar ook voor terminale luciditeit bij dementerende patiënten. Koedam geeft een goed overzicht van diverse onderzoeken op dit gebied. Overigens waarschuwt ze ervoor de dood te romantiseren en de negatieve aspecten ervan, zoals pijn en rouw, te ontkennen.
Anderzijds maken stervenden vaak de balans op en streven ze bijvoorbeeld naar verzoening met anderen, daarmee aangevend wat er in het leven echt toe doet. Zoals Koedam aangeeft, zouden daarom alle werkers in de gezondheidszorg, stervende patiënten en hun familieleden van deze ervaringen op de hoogte moeten worden gebracht. Daarbij benadrukt ze dat dood gaan “een volstrekt unieke gebeurtenis is, die gekleurd wordt door persoonlijke levenservaringen, geloofstraditie en spirituele overtuigingen evenals culturele achtergrond.”
Een voorbeeld van de LEE's die hospicewerkers aan Ineke Koedam hebben gemeld betreft een ervaring rond het sterven van een vrouw: “Alles werd licht, ik werd licht. Er was allemaal blauw licht. Ik was er wel en ik was er niet. Er gebeurde in die seconden ontzettend veel, alles viel van me af. Ik ervaarde het alsof... er zijn geen woorden voor. Dus ik zat daar, begon te huilen en ik keek haar nog steeds aan. Toen ebde de ervaring weg en heb ik haar bedankt.”
Ik hoop dat Koedam alle ervaringen van dit type die zij in het kader van haar onderzoek is tegengekomen ook nog in een overzichtsartikel zal publiceren.
Titus Rivas, in Terugkeer, 2013.