Unlikely Friendships van Jennifer S. Holland (recensie)
Geplaatst door
Titus Rivas (publicatiedatum: 9 August, 2013)
Samenvatting
Boekbespreking door Titus Rivas van het boek 'Unlikely Friendships: 47 Remarkable Stories from the Animal Kingdom' van Jennifer S. Holland.
Boekbespreking
Jennifer S. Holland. Unlikely Friendships: 47 Remarkable Stories from the Animal Kingdom. New York: Workman Publishing, 2011. ISBN 9-780761-159131.
Nationalisten zijn er vaak voorstander van dat mensen vooral omgaan met leden van het eigen volk. Iets dergelijks zie je bij speciësisten die eigenlijk alleen vriendschappelijke contacten tussen mensen echt waardevol vinden. Een band met een huisdier wordt door hen in het beste geval opgevat als een soort surrogaat voor 'the real thing' en in het slechtste geval als een soort perversie die duidt op een psychosociale stoornis. In haar boek Unlikely Friendships laat wetenschaps- en natuurjournaliste Jennifer S. Holland, verbonden aan het tijdschrift National Geographic, zien hoe bekrompen dit soort opvattingen in feite zijn. Er komen 47 verhalen in voor van dieren die een band aangaan met leden van een andere diersoort. In sommige daarvan is er mogelijke sprake van een compensatie voor (of generalisatie vanuit) een biologische drijfveer zoals een moederinstinct (bijvoorbeeld in het geval van een jachtluipaardenwelp die warmte kreeg van een koe of een teckel die zich ontfermde over een biggetje), maar in de rest van de verhalen gaat het volgens de auteur wel degelijk om een onreduceerbare 'behoefte aan een goede vriend'. We mogen in zo'n geval met recht spreken van 'interspecies friendship'. Sommigen zouden de behoefte aan een vriend overigens ook 'biologisch' noemen, maar tenzij je alle drijfveren (vanuit een reductionistisch wereldbeeld) per definitie als biologisch wilt zien, ligt het meer voor de hand hier te spreken van een psychologisch motief dat primair te maken heeft met de psyche en het bewustzijn van het dier in plaats van met blinde instincten. Aansprekende voorbeelden van dit fenomeen zijn de vriendschappen tussen:
- een beer en een kat,
- een kaketoe en een kat,
- diverse mensapen en katten,
- een ezel en een hond,
- een olifant en een zwerfhond,
- een leeuw, een tijger en een beer,
- honden en uilen,
- een hond en dolfijnen,
- een schildpad en een nijlpaard,
- een neushoorn en een geit,
- een sledehond en een ijsbeer, en
- een makaak en een duif (die overigens op de kaft van het boek prijken).
Sommige andere verhalen zijn minder spectaculair, omdat het bijvoorbeeld gaat om vriendschappen tussen leden van nauw verwante diersoorten, zoals verschillende katachtigen. In twee van de opgenomen gevallen is één van de vrienden trouwens een mens, namelijk in het geval van de vriendschappen tussen een duiker en een rog en tussen een andere duiker en een rob.
De gehechtheid tussen individuele dieren blijkt uit verschillende dingen, zoals het prettig vinden dicht bij elkaar te zitten, samen uit te rusten en bij elkaar te slapen, samen rond te struinen en de omgeving te verkennen, samen te eten en drinken, uitgelaten met elkaar te spelen en met elkaar te kroelen en elkaars vacht te verzorgen. Ze kunnen daarbij ook leren adequaat te reageren op signalen die bij het gedragspatroon van een andere soort horen. Daarnaast blijkt de genegenheid ook uit het optreden van een rouwproces wanneer een van de betrokken dieren verhuist of komt te overlijden.
Er komen zoveel foto's in dit boek voor dat je mag spreken van een soort modern prentenboek. Daarbij is het handig dat er kadertjes bij de tekst gezet zijn waarin duidelijk wordt gemaakt tot welke biologische groep de betrokken individuele dieren behoren. Overigens vermeldt Holland steeds phylum, klasse, orde, familie, geslacht en soort.
Een mooi, ontroerend boek!
Titus Rivas
Contact: titusrivas@hotmail.com
Deze recensie werd direct voor txtxs.nl geschreven, op 9 augustus 2013.