Titel

From Neurons to Self-Consciousness van Bernard Korzeniewski (boekbespreking)

Geplaatst door

Titus Rivas   (publicatiedatum: 26 January, 2012)

Samenvatting

Boekbespreking van het boek From Neurons to Self-Consciousness van Bernard Korzeniewski, door Titus Rivas.


Tekst



Boekbespreking

Bernard Korzeniewski. From Neurons to Self-Consciousness: How the Brain Generates the Mind. New Yok: Humanity Books (Prometheus), 2011. ISBN 978-1-61614-227-8.

Je hoeft de geruchten over wereldwijde omwentelingen in 2012 niet te geloven om toch te beamen dat we in spannende tijden leven. Dat geldt bijvoorbeeld voor de toenemende strijd rondom de theorievorming in de neuro- en cognitiewetenschappen. Veel geleerden hebben nog steeds de neiging om zo reductionistisch mogelijk te blijven in hun theorieën. Aangezien dit per definitie een onjuist mensbeeld levert, is het verzet hiertegen groeiende. Binnen dit strijdperk plaats ik een warrig boek als From Neurons to Self-Consciousness van de Poolse biofysicus Bernard Korzeniewski. De auteur positioneert zichzelf als 'gematigd reductionist'. Dat betekent met name dat hij tegen een volledige herleiding van de geest tot het brein zou zijn. Zijn eigen inzichten lijken neer te komen op een mix van ondoorzichtig, cybernetisch systeem-denken, achterhaald epifenomenalisme en wellicht nog resten van een 'wetenschappelijk' marxistisch mensbeeld. De auteur stelt bijvoorbeeld dat de geest weliswaar in alle opzichten voortkomt uit de fysiologie van de hersenen maar toch een eigen, strikt epifenomenaal - en dus machteloos - domein vormt. Daarbij zet hij zijn eigen denken af tegen vormen van 'vitalistisch' holisme en uiteraard ook tegen de stelling dat er een onstoffelijke ziel bestaat die de dood kan overleven.
Terwijl ik alleen de eerste hoofdstukken van dit boekje had gelezen, dacht ik nog dat het een nuttige inleiding kon zijn tot een doorsnee materialistische theorie over de verhouding tussen lichaam en geest. Ik werd uit de droom geholpen toen Korzeniewski wel een 'emergente' psychische werkelijkheid bleek te postuleren, maar daarbinnen geen qualia (onreduceerbare kwalitatieve aspecten van het bewustzijn) erkende. Verder stelt hij dat binnen de dierenwereld alleen zelfbewuste wezens, zoals mensen, chimpansees en dolfijnen, over een vorm van bewustzijn kunnen beschikken. In Nederland wordt een vergelijkbaar dwaze theorie reeds verkondigd door biologisch psycholoog Bob Bermond en dat lijkt mij alleszins voldoende. Als klap op de vuurpijl relativeert de biofysicus in het een-na-laatste hoofdstuk over 'de cognitieve beperkingen van de mensheid' opeens al zijn tot dan toe geventileerde standpunten! Andere auteurs zouden waarschijnlijk eerder afzien van publicatie. Soms is er bijna geen touw aan een boek vast te knopen zonder dat dit aan de cognitieve beperkingen van de lezer ligt.

Titus Rivas

Deze boekbespreking is verschenen in Terugkeer, 22(2), zomer 2011, blz. 28.

Reacties: titusrivas@hotmail.com