De onzichtbare mens (boekbespreking)
Geplaatst door
Titus Rivas (publicatiedatum: 6 August, 2011)
Samenvatting
Boekbespreking van De onzichtbare mens van Maarten Manson voor Zinweb.
De onzichtbare mens
Zinweb-recensie door Titus Rivas
De Nederlandse kunstenaar en auteur Maarten Manson geeft zich in het boek De onzichbare mens over aan natuurkundige en filosofische overpeinzingen. Zijn voornaamste leidraad is het zogeheten 'subjectisme' (niet te verwarren met subjectivisme) van de Russische denker Constantin Karmanov, zoals dit onder meer tot uiting komt in diens werk De logica van het ideële. Dit subjectisme stelt volgens Manson dat de eigenlijke mens in twee opzichten 'onzichtbaar' is, dat wil zeggen niet waar te nemen door middel van onze fysieke zintuigen. Aan de ene kant is er het alledaagse ik dat we kennen van onze introspectie en anderzijds is er nog 'het subject', een soort hoger zelf dat bijvoorbeeld verantwoordelijk zou zijn voor allerlei lichamelijke processen en plotselinge ingevingen die zich aan ons waakbewustzijn onttrekken.
De filosofie van het subjectisme die de auteur hier presenteert doet sterk denken aan de Advaita-stroming binnen de Indiase Vedanta (filosofische commentaren op de Veda's), maar dan zonder dat Manson het subject gelijkstelt aan een godheid. Ook lijken er verbanden te zijn met bepaalde monadologische vormen van panpsychisme.
De auteur slaagt er echter niet in om dit mensbeeld nader wijsgerig te onderbouwen, en tijdens het lezen kreeg ik meer dan eens de indruk dat hij de gedachten van Karmanov voor een deel verkeerd begrepen heeft. Ook kun je bij diverse passages merken dat Manson geen vakfilosoof is, bijvoorbeeld waar hij de moderne opvatting van aangeboren ideeën verwart met een reïncarnatieleer, of het idealisme van Berkeley met het pan(en)theïsme van Spinoza.
Is hiermee nu ook gezegd dat dit boek het beste ongelezen kan blijven? Dat is in elk geval niet mijn intentie. De onzichtbare mens levert wel degelijk wat stof tot nadenken en maakt de lezer nieuwsgierig naar het gedachtengoed van inspirator Karmanov. Bovendien is het luchtig en vlot geschreven en bevat het aforismen en poëtische overdenkingen. De volgende vind ik bijvoorbeeld erg provocerend: Zonder boosdoeners zou de Matthäus-Passion nooit gecomponeerd zijn. Wij zijn de boosdoeners dus feitelijk dank verschuldigd.
Tot slot laat Manson zich ook nog gelden als kunstenaar in de vorm van een aantal tekeningen bij de tekst en hij is zelfs zo dapper geweest om enkele kritische reacties van lezers van het manuscript in het boek op te nemen.
Wat men ook inhoudelijk van dit werk mag denken, het is hoe dan ook een verademing als ook ontwikkelde mensen zonder veel wijsgerige vorming zich oprecht en creatief bezighouden met ontologische en zingevingsvraagstukken.
Uitgever: MD Products Almere
ISBNnr: isbn 90 80256552
Contact: titusrivas@hotmail.com