Recensie van The Handbook of Near-Death Experiences
Geplaatst door
Titus Rivas (publicatiedatum: 8 May, 2011)
Samenvatting
Recensie van het boek The Handbook of Near-Death Experiences: Thirty Years of Investigation van Janice Miner Holden, Bruce Greyson en Debbie James.
Boekbespreking
Janice Miner Holden, Bruce Greyson en Debbie James. The Handbook of Near-Death Experiences: Thirty Years of Investigation. Santa Barbara, 2009. ISBN 978-0-313-35864-7.
De inhoud van The Handbook of Near-Death Experiences dekt de titel uitstekend. We hebben het over een handboek gebaseerd op 30 jaar onderzoek naar bijna-doodervaringen, dat waarschijnlijk decennialang een belangrijke rol zal spelen in discussies binnen dit terrein. Als je zelf als onderzoeker iets zinnigs wil bijdragen zul je dan ook niet om dit boek heen kunnen, maar het werk richt zich daarnaast ook tot hulpverleners, geestelijken, mensen in het onderwijs en 'zelfs' BDE-ers met een grote interesse in het gebied. Het handboek is relatief beknopt opgezet en telt slechts 316 pagina's. In elf hoofdstukken komen de voornaamste vraagstellingen aan bod.
Wat ik zelf in het algemeen als verfrissend ervaar, is dat de skeptische benadering van bijna-doodervaringen duidelijk afgewezen wordt door de meeste deelnemers aan dit werk. Geen van de auteurs breekt een lans voor een materialistische interpretatie van BDE's en in diverse stukken worden de fysiologische en psychologische verklaringen vakkundig en systematisch weerlegd. Daarbij is er voldoende aandacht voor paranormale waarnemingen tijdens uittredingen en voor bewustzijn gedurende een vlak EEG. Overigens blijkt dat slechts een klein deel van de onderzoekers zich daar de afgelopen 30 jaar expliciet mee bezig heeft gehouden. Janice Holden staat in hoofdstuk 9 stil bij gepubliceerde casussen met correcte buitenzintuiglijke indrukken. Ze komt tot de conclusie dat het bewijsmateriaal daarvoor indrukwekkend is, hoewel proefopstellingen met bijvoorbeeld afbeeldingen op computerschermen - voor zover bekend in 2009 - nog steeds niets hebben opgeleverd. Dit lijkt mij vooral verontrustend als men methodisch geen genoegen wil nemen met goed gedocumenteerde retrospectieve casussen.
In hoofdstuk 5 biedt Cherie Sutherland een overzicht van kindergevallen. Aloude conclusies zoals 'kinderen maken nooit een panoramisch levensoverzicht mee' en 'kinderen krijgen alleen oppervlakkige of eenvoudige BDE's' blijken inmiddels achterhaald door recent onderzoek. Wel lijken kinderen vaker vergezeld te worden door anderen tijdens hun reis naar het Licht. Tevens leren we van Sutherland dat er casussen bestaan waarin het kind nog pas enkele maanden oud was of zelfs pasgeboren toen het de ervaring kreeg. Overigens is dit gegeven theoretisch gezien van groot belang, omdat het ingaat tegen gangbare modellen van de relatie tussen de rijping van het brein en de ontwikkeling van de geest.
Verder komen er onder meer methodische vraagstukken en niet-westerse bijna-doodervaringen aan bod, evenals negatieve ervaringen. Ook de theorievorming rond BDE's ontbreekt uiteraard niet. Zij wordt in hoofdstuk 10 behandeld door uitgesproken voorstanders van het 'transcendente' model, namelijk Bruce Greyson, Emily Williams Kelly en Edward F. Kelly. Het is één van mijn favoriete hoofdstukken. De auteurs wijzen er bijvoorbeeld op dat hoewel Pam Reynolds nog geen vlak EEG zal hebben gehad toen ze medische handelingen waarnam, haar hersenactiviteit hoe dan ook onvoldoende moet zijn geweest om haar bewustzijn te kunnen verklaren. Het boek sluit af met een hoofdstuk over de toepassing van de kennis over BDE's in o.a. de somatische en geestelijke gezondheidszorg.
Volgens mij is er ondanks de brede opzet nauwelijks iets aan te merken op dit boek. De opvallendste dissonant trof ik aan in hoofstuk 7 over niet-westerse BDE´s. De auteur, Allan Kellehear, lijkt de bijna-doodervaring op te vatten als een ervaring die voornamelijk berust op sociale tradities rond spirituele voorstellingen en zet die theorie af tegen een zuiver biologische theorie. Hij lijkt de mogelijkheid dat mensen echt uit hun lichaam treden en in een andere wereld terechtkomen nauwelijks serieus te nemen. Daar staat echter tegenover dat het hoofdstuk op zich informatief en interessant is.
Dit handboek is zonder meer een must voor iedereen die echt op de hoogte wil zijn van de stand van zaken rond BDE's!
Titus Rivas
Deze recensie werd gepubliceerd in Terugkeer, 21(3), herfst 2010, blz. 23.
Contact: titusrivas@hotmail.com