Matter and Sense by Howard Robinson (recensie)
Geplaatst door
Titus Rivas (publicatiedatum: 8 May, 2011)
Samenvatting
Recensie van Titus Rivas van het boek Matter and Sense van de hedendaagse dualistische filosoof Howard Robinson.
Boekbespreking
Howard Robinson. Matter and sense: A critique of contemporary materialism. Cambridge University Press, 2009. ISBN 978-0-521-11474-5.
Howard Robinson is een van de bekendste hedendaagse Engelse tegenstanders van het materialisme binnen de filosofie van de geest. Hij is hoogleraar wijsbegeerte aan de Universiteit van Liverpool.
In zijn boek Matter and sense bespreekt Robinson op scherpzinnige wijze de diverse hedendaagse vormen van materialisme: het behaviorisme, diverse varianten van de identiteitstheorie, het functionalisme en het eliminativisme. Al deze stromingen worden overtuigend gediskwalificeerd door Robinson, omdat zij er geen van alle in slagen het subjectieve bewustzijn materialistisch te verdisconteren. Materialisten denken in het algemeen dat bewustzijn geen probleem vormt voor hun wereldbeeld of ze proberen het fenomeen te herleiden tot fysieke processen. Het eliminativisme gaat zelfs zo ver het bestaan van bewustzijn volledig te loochenen. In dit boek wordt het ook wel de 'disappearance theory' genoemd, denk aan het Nederlandse begrip 'verdwijntruc'.
De auteur beschouwt het materialisme als een weerlegde, dogmatische en irrationele theorie met zeer onaantrekkelijke levensbeschouwelijke gevolgen. Volgens Robinson kan alleen een slaafse houding tegenover de fysieke wetenschappen ertoe leiden dat men echt in het materialisme gaat geloven. Hij vindt het ronduit belachelijk dat de materialistisch georiënterde natuurwetenschappen stellen een volledig beeld van de realiteit te kunnen bieden, terwijl 'het centrum van ieders universum, het eigen bewustzijn' buiten hun bereik blijft. Ik ervaar het zelf als zeer bemoedigend dat een vooraanstaand filosoof als Howard Robinson zich zo expliciet durft uit te spreken tegen het dominante westerse (wetenschappelijke) wereldbeeld.
Robinson laat helder zien hoe contra-intuïtief zowel de uitgangspunten als de gevolgen van de verschillende materialistische stromingen zijn. Hij toont bovendien overtuigend aan waar precies de stromingen rationeel gezien de fout in gaan. Dit maakt het boek zonder meer verplichte kost voor vakfilosofen. Voor een groter lezerspubliek is het werk wellicht minder geschikt, omdat het een beroep doet op een diepgaande interesse in het onderwerp. Zonder voorkennis zijn enkele passages van Matter and sense voor sommige lezers waarschijnlijk niet toegankelijk genoeg. Ter verdediging van Robinson voeg ik daar wel aan toe dat bepaalde vraagstukken nu eenmaal complex zijn en zich nauwelijks lenen voor een eenvoudige presentatie. Ze zijn bijna per definitie 'voor gevorderden'.
Titus Rivas
Deze recensie werd gepubliceerd in Terugkeer, 21 (1), voorjaar 2010, blz. 28.
Contact: titusrivas@hotmail.com