Koersen op kwaliteit in de GGz (recensie)
Geplaatst door
Titus Rivas (publicatiedatum: 5 May, 2011)
Samenvatting
Recensie van Koersen op kwaliteit in de GGz door Titus Rivas.
Boekbespreking
Johan Havenaar, Peter van Splunteren en John Wennink (red).Koersen op kwaliteit in de GGz. Van Gorcum, Assen, 2008. ISBN 9-789023-243595.
Dat er van alles fout gaat binnen de Nederlandse Geestelijke Gezondheidszorg, valt na het bekend worden van ernstige misstanden - bijvoorbeeld rond misbruik van separeercellen – moeilijk meer te loochenen. Wat nog wel ter discussie kan staan, is de mate waarin hier sprake van is. Uitgeverij Van Gorcum heeft vorig jaar een boek uitgebracht dat de negatieve berichtgeving poogt te nuanceren. Er wordt aangegeven hoezeer er in de GGz tegenwoordig getracht wordt de 'kwaliteit' te bewaken en te bevorderen. De algemene teneur van deze bundelKoersen op kwaliteit in de GGzluidt:'Men is intensief bezig met verbeteringen' en het boek gaat in op concrete ontwikkelingen in dit opzicht. De redacteurs zijn onder meer werkzaam bij Albrecht GGz te Utrecht en het Trimbos Instituut.
Wat direct opvalt is de algemene nadruk op objectivering en standaardisering, hoewel de redactie erkent dat kwaliteitszorg vaak steunt op 'kleinschalige, lokale projecten waarin medewerkers en cliënten direct betrokken zijn bij het verbeteren van de zorg.' Er zijn enkele casussen van zulke projecten in de publicatie opgenomen. Cliënten van de GGz zullen bij kwaliteitszorg misschien uitsluitend denken aan zaken als toegankelijkheid van de zorg, mondigheid en een respectvolle bejegening, maar deze uitgave laat zien dat andere variabelen zoals 'productie' en kostenbesparing evenzeer meegewogen worden. Men spreekt in dit verband van een bedrijfsmatige aanpak en lijkt werkelijk te geloven dat marktwerking een overwegend gunstige invloed kan hebben op de kwaliteit van de zorg. De redenering daarachter is dat cliënten van zorgaanbieder kunnen veranderen als zij niet tevreden zijn. Toch wordt deze gedachte in hoofdstuk 12 alsnog op de korrel genomen. Daarin vraagt men zich af of cliënten werkelijk in de positie zullen komen om de beste behandeling en zorg af te dwingen. De zogeheten DBC (Diagnose Behandeling Combinatie)-systematiek is namelijk primair bedacht met het oog op de bekostiging van de zorg.
Kwaliteitsverbetering
Er blijkt reeds op allerlei manieren en niveaus gewerkt te worden aan kwaliteitsverbetering, hetgeen niet altijd op enthousiasme kan rekenen van medewerkers. Wanneer iemand bijvoorbeeld voortdurend moet bijhouden welke handelingen hij verricht of de uitkomsten van talloze vragenlijsten moet verwerken, kan dat leiden tot een hogere werkdruk. Overigens stelt John Wennink dat de GGz het slachtoffer is van een 'klassieke tragedie': wat goed gaat, krijgt weinig aandacht, wat minder goed gaat krijgt alle aandacht.
De auteurs erkennen over het algemeen echter expliciet dat er nog van alles mis is. Ze wijzen er bijvoorbeeld op dat zorg en behandeling met minder inperking van de persoonlijke vrijheid gepaard kunnen gaan. Over het gebruik van DSM en psychofarmaca lijkt men echter over het algemeen een stuk minder kritisch. In het algemeen heb ik zelf grote twijfels over een positieve samenhang tussen standaardisering van diagnose en behandeling en een toename van de kwaliteit.
Gericht tot insiders
Het boek komt over als een degelijk sociaal-wetenschappelijk rapport of bundel van een congres waarin soms gedetailleerd wordt ingegaan op diverse 'instrumenten' en modellen voor kwaliteitsverbetering. Maar deze vorm maakt het werk helaas niet geschikt voor een algemeen publiek. Daar lijkt het overigens ook echt niet voor bedoeld. Veel van de stukken zijn vooral gericht tot insiders en soms schrik je van het grote aantal afkortingen en technische termen binnen een artikel. Ik hoop dat kritische specialisten het taaie boek nader onder de loep willen nemen.
Deze recensie werd in het najaar van 2009 gepubliceerd in Ondersteboven, het blad van de Clientenbond, jaargang 37, nummer 3, blz. 16-17.
Contact: titusrivas@hotmail.com