There is a God (boekbespreking)
Geplaatst door
Titus Rivas (publicatiedatum: 29 December, 2008)
Samenvatting
Boekbespreking van There is a God van de voormalige vooraanstaande atheïst Antony Flew.
Boekbespreking
Antony Flew. There is a God: How the world's most notorious atheist changed his mind. New York: Harper Collins, 2007. ISBN 978-0-06-133529-7.
Het materialistische wereldbeeld van een werkelijkheid zonder onreduceerbare geestelijke dimensie lijkt hoe langer hoe meer te wankelen. Eén van de meest opmerkelijke recente berichten op dit gebied betreft de 'bekering' van de atheïstische Britse filosoof Antony Flew. In There is a God wordt eindelijk uit de doeken gedaan om wat voor een bekering het nu precies gaat. Flew blijkt om zuiver filosofische redenen 'om' te zijn gegaan, met name op grond van argumenten uit de hoek van de Intelligent Design rondom de complexiteit van het DNA, maar ook rond het begin van het fysieke heelal en het ontstaan van het leven.
Antony 'Tony' Flew blijkt zelf erg belangrijk te zijn geweest in de ontwikkeling van een analytische filosofie van de religie. Hij heeft daarbij condities aangegeven waaronder hij zou kunnen worden overtuigd van het bestaan van een schepper in de Aristotelische of deïstische zin. Het enige wat er inmiddels veranderd is, volgens Flew, heeft betrekking op nieuwe data die ingaan tegen zijn vroegere atheïstische overtuiging. Hij heeft zich 'laten leiden door de argumenten', zoals hij het zelf formuleert.
Uit dit boek blijkt overigens ook dat Flew de zoon is van een predikant, wat natuurlijk koren op de molen van tegenstanders is. Het is schokkend om te lezen hoe intolerant en dogmatisch andere atheïsten over het algemeen gereageerd hebben op Flews nieuwe positie. Zo vermoedt men openlijk dat hij wel dement geworden zal zijn, in plaats van gewoon zakelijk in te gaan op de argumentatie die Flew overtuigd heeft! Er is overigens niets te merken van een geestelijke aftakeling in de stijl, woordkeus of opbouw van There is a God.
Dit boek is zonder meer interessant voor iedereen die enige interesse heeft in de filosofie van de religie en verder voor mensen die willen weten wat er nu precies gebeurd is in Flews specifieke geval. Zo dacht hij vroeger dat zelfs al het concept van een onstoffelijke godheid logisch onhoudbaar is, omdat een onstoffelijk wezen geen identiteit zou kunnen hebben. Hij werd later echter overtuigd van de coherentie van deze en andere aspecten van het theïsme door het werk van onder meer Richard Swinburne.
In een tweetal opzichten vond ik het boek echter een beetje tegenvallen. Ik had verwacht dat de auteur langer en systematischer ingegaan zou zijn op het bewijsmateriaal en op tegenargumenten tegen theïstische conclusies. Zo volstaat hij op blz. 78 in zijn bespreking van natuurlijke selectie als verklaring voor de genetische diversiteit met de opmerking dat natuurlijke selectie slechts 'al datgene wat niet competitief is vernietigt of neigt te vernietigen'. Volgens mij stellen aanhangers van natuurlijke selectie dat de mutaties door toevallige factoren zoals kosmische straling worden gegenereerd en vervolgens uitgeselecteerd op basis van hun voortplantingssucces. De natuurlijke selectie zelf creëert de veranderingen dus niet, maar bepaalt slechts welke mutaties het halen. De relevante discussies wordt in het algemeen slechts summier weergegeven in dit boek en als je er echt in geïnteresseerd bent moet je dus wel verder kijken.
Bovendien is er een bijlage (Appendix B) in het boek opgenomen waarin Flew in dialoog treedt met een bisschop, N.T. Wright, die een onverholen pleidooi houdt voor het christendom. Overigens blijkt Flew dit zelf de beste godsdienst te vinden. Deze bijlage is nogal storend, omdat het een andere discussie betreft, maar vooral ook omdat het bestaan van een godheid met evenveel recht met de meeste andere godsdiensten in verband kan worden gebracht, zoals het jodendom, de islam, de Baha'i beweging of allerlei stromingen binnen het hindoeïsme. Door eenzijdig ruimte te bieden aan argumentatie ten gunste van het christendom zal menige lezer denken dat Antony Flew ingepalmd is door christelijke denkers zoals Richard Swinburne, zodat men het boek alleen al daardoor mag negeren. Het is wat mij betreft dan ook niet zo'n gelukkige toevoeging.
Titus Rivas
Deze boekbespreking werd gepubliceerd in Terugkeer 19(4), winter 2008, blz. 37.