The Lost Cause van Celia Green
Geplaatst door
Titus Rivas (publicatiedatum: 23 August, 2007)
Samenvatting
Boekbespreking van het filosofische werk The Lost Cause van Celia Green, door Titus Rivas.
Boekbespreking
Celia Green. The Lost Cause: Causation and the Mind-Body Problem. Oxford Forum, 2003. ISBN 0-9536772-1-4.
Recensie: Titus Rivas
De Britse onderzoekster en auteur Celia Green is vooral bekend geworden vanwege haar werk rond lucide dromen en uittredingen. Helaas is haar carrière niet in alle opzichten een succes geworden en merkwaardig genoeg wijdt ze zo'n 40 pagina's van haar nieuwe boek aan dit treurige gegeven. Ze zet zichzelf woordelijk neer als wonderkind en genie dat al vanaf haar jeugd door de alom aanwezige afgunst wordt beknot in haar persoonlijke bloei. Hoewel haar verhaal ongetwijfeld waar zal zijn, en een oproep om haar financieel te ondersteunen zeker legitiem overkomt, is het toch niet zo'n geschikte manier om een pittig boek over een totaal ander onderwerp, de filosofie van de geest, mee te beginnen. Ik raad belangstellenden dan ook aan om het eerste gedeelte even over te slaan en eventueel pas na afloop te lezen.The Lost Cause zelf is grotendeels gebaseerd op de dissertatie in de wijsbegeerte die Green heeft geschreven over het concept oorzakelijkheid binnen de philosophy of mind. In de inleiding legt ze een verband tussen het materialisme en het collectivisme waar ze zichzelf zo'n slachtoffer van acht: beide zouden berusten op de behoefte aan een totale beheersing en onderwerping van het individu. Door het bewustzijn te ontkennen kun je mensen als het ware standaardiseren as niet meer dan fysieke lichamen die gevormd worden door hun omgeving en vrijheid wordt opnieuw gedefinieerd als je ‘aanpassen aan de wil van de samenleving’.
Als er al zoiets als subjectieve ervaringen (mental events) wordt erkend, dan in veruit de meeste gevallen alleen als machteloos bijverschijnsel van de hersenen (epifenomenalisme). Dit wordt door veel hedendaagse filosofen bijna als vanzelfsprekend gezien omdat het onvoorstelbaar zou zijn dat iets onstoffelijks als bewustzijn een causale invloed zou uitoefenen op het brein, terwijl het tegendeel volgens hen volledig onproblematisch zou zijn.
Celia Green gaat zeer grondig en kundig te werk om deze heersende positie volledig onderuit te halen. Allereerst wijst ze er terecht op dat de toename van onze neurologische kennis niet geleid heeft tot een materialistische 'oplossing' van het lichaam-geest probleem maar juist meer dan ooit duidelijk maakt dat de bewuste geest echt geen fysiek verschijnsel kan zijn. Niets in het steeds beter verkende fysieke brein lijkt qua eigenschappen namelijk ook maar in de verste verte op onze subjectieve ervaringen.
Vervolgens legt ze uit dat alledaagse macro-concepten van oorzaak en gevolg niet van toepassing lijken binnen de wereld van de microfysica. Daar zijn volgens haar zelfs geen duidelijke oorzakelijke factor en effect te onderscheiden, maar alleen regelmatige correlaties, waarbij wat overkomt als het gevolg net zo goed gezien kan worden als de oorzaak. Ze stelt in feite dat onze common sense opvatting van oorzakelijkheid geen steek houdt en dat daarom een causale invloed van bewustzijn ook niet zomaar afgewezen mag worden op basis van die opvatting. Zelf treedt Green nog het meest naar voren als aanhanger van een vorm van parallellisme, hoewel ze soms ook lijkt te spelen met een soort interactionisme. Hoewel ze zich niet profileert als radicaal dualiste, geeft ze wel toe dat niet alle bewuste ervaringen per se een fysieke tegenhanger hoeven te hebben in het brein. Ze bespreekt ook nog empirisch bewijsmateriaal dat door denkers die de realiteit van een invloed van het bewustzijn verwerpen, wordt gebruikt om hun theorieën te onderbouwen, zoals subliminale waarneming en blindsight. Daarbij toont ze overtuigend aan dat hun argumentatie aan alle kanten rammelt.
Dit boek is een goede inleiding tot het vraagstuk van de invloed die van het bewustzijn uitgaat, en kan de ontwikkelde lezer er bovendien van doordringen dat het materialisme en epifenomenalisme weliswaar veel aanhangers hebben, maar zeker geen goede argumenten.
Gepubliceerd in Terugkeer 16(2), zomer 2005, blz. 27-28.
Contact: titusrivas@hotmail.com