The Blackwell Guide to the Philosophy of Mind: een bespreking
Geplaatst door
Titus Rivas (publicatiedatum: 26 November, 2006)
Samenvatting
Titus Rivas bespreekt The Blackwell Guide to the Philosophy of Mind, een hedendaagse inleiding tot de analytische filosofie van de geest.
Boekbespreking
Stephen P. Stich en Ted A. Warfield (Redactie). The Blackwell Guide to the Philosophy of Mind.
Oxford: Blackwell Publishing, 2003. ISBN 0-631-21775-4.
De reguliere wetenschap heeft nog steeds weinig op met theorieën die uitgaan van een fundamenteel, ontologisch verschil tussen lichaam en geest. Het bewustzijn zou volgens de heersende modellen volledig bepaald worden door het brein en daarom zou het bij voorbaat ondenkbaar zijn dat iemand nog subjectieve ervaringen heeft als zijn hersenen een vlak EEG vertonen. Jammer genoeg lijken veel geleerden deze opvatting te zien als het resultaat van wetenschappelijk onderzoek, terwijl het in werkelijkheid gaat om een positionering binnen de zogeheten 'filosofie van de geest' die juist (in ieder geval impliciet) voorafgaat aan empirische onderzoekingen en er een kader voor biedt.
In The Blackwell Guide to the Philosophy of Mind wordt een inleiding geboden op deze tak van de wijsbegeerte. Het boek is ingedeeld in 16 hoofdstukken over een specifiek thema, geschreven door vooraanstaande Angelsaksische filosofen. Het niveau is over het algemeen hoog, zodat het eigenlijk alleen toegankelijk is voor lezers die vertrouwd zijn met academische literatuur. De stukken kunnen naast als gedegen inleidingen op deelonderwerpen ook gelezen worden als zelfstandige artikelen waarin een auteur kond doet van zijn meest actuele inzichten. In hoofdstuk 4 laat Howard Robinson zien dat het aloude substantialistische dualisme van o.a. Descartes ondanks eeuwenoude fysicalistische tegenwerpingen nog steeds de beste kandidaat lijkt om het lichaam-geest probleem op te lossen. Ook in hoofdstuk 5 wordt het dualisme serieus genomen, en wel door de beroemde filosoof David Chalmers die inmiddels ook de notie van een wisselwerking tussen bewustzijn en hersenen niet langer apriori wil uitsluiten. Overigens zijn veel andere hoofdstukken wel degelijk 'naturalistisch' georiënteerd, dat wil zeggen dat ze uitgaan van een geest die volkomen beperkt wordt door de hersenen. Zo zijn er pogingen om bijvoorbeeld concepten en betekenis in overeenstemming te brengen met de aard van ons zenuwstelsel. Men probeert om de niet-fysieke kenmerken van het bewustzijn weg te verklaren of te herleiden tot fysieke kenmerken van het brein. Ronduit stuitend vind ik wat dit betreft hoofdstuk 14, geschreven door John Bickle. Hij klaagt erover dat filosofen te weinig rekening houden met neurologische gegevens en beweert zonder een spoor van twijfel dat er wel degelijk een totale reductie van het bewustzijn mogelijk is. Zo'n materialistische reductie is volgens Bickle zelfs nog belangrijker dan de speurtochten van de genetica.
The Blackwell Guide to the Philosophy of Mind is over het algemeen een geschikte, brede inleiding tot dit belangrijke gebied van de hedendaagse analytische filosofie voor een ieder die zich op niveau wil bezighouden met de wijsgerige grondslagen van empirisch-theoretisch onderzoek naar geest en bewustzijn. Het biedt een goed beeld van de stand van zaken: nog altijd veel reductionistisch gegoochel, maar toch ook al aardig wat zelfverzekerd tegenwicht.
Titus Rivas
Deze boekbespreking verscheen in Terugkeer van Stichting Merkawah.
Contact: titusrivas@hotmail.com