Artificiële Intelligentie en ontologisch dualisme
Geplaatst door
Titus Rivas (publicatiedatum: 10 November, 2006)
Samenvatting
Titus Rivas buigt zich over de vraag hoe brein-geest dualisme zich verhoudt tot de kunstmatige intelligentie.
Artificiële Intelligentie en ontologisch dualisme
door Titus Rivas
Inleiding
Zoals ik elders heb betoogd is de aard en werking van de persoonlijke geest niet op te vatten als een natuurlijke equivalent van de zuiver computationele processen in een pc. Dit komt enerzijds omdat subjectieve kwalitatieve ervaringen oftewel qualia nu eenmaal niet opgevat kunnen worden als niet-subjectieve rekenprocessen, of die nu plaatsvinden in een brein of in een kunstmatig systeem. En anderzijds omdat qualia causale invloed uitoefenen op cognitieve processen, omdat we er anders letterlijk geen weet van konden hebben.
Het succes van de kunstmatige intelligentie
Wil dit nu zeggen dat een afwijzing van het computermodel van de geest ook impliceert dat je kunstmatige intelligentie naar het rijk der fabelen moet verwijzen? In een specifiek opzicht natuurlijk wel. De menselijke geest is namelijk persoonlijk, kwalitatief en subjectief en zijn intelligentie hangt daar noodzakelijkerwijs direct mee samen. In de alledaagse zin is dit type het enige 'echte' soort intelligentie, d.w.z. de intelligentie van subjectieve wezens.
In een andere betekenis van de term is het evident dat computerprogramm's tegenwoordig heel 'intelligent' zijn. Schaakcomputers kunnen bijvoorbeeld grootmeesters verslaan en intelligente robots zijn in staat strategieen te ontwerpen die zo goed mogelijk aansluiten bij hun omgeving. Het zou regelrecht absurd zijn om dit te ontkennen. Net zoals een eenvoudige calculator al kan rekenen, zo kan een krachtige computer de meest ingewikkelde computationele bewerkingen uitvoeren. Zolang we in de gaten houden wat we met 'kunstmatige intelligentie' in dit verband bedoelen, is er niets op tegen om deze term te gebruiken. Computers zijn in staat om complexe berekeningen uit te voeren en hun vermogen zal in de toekomst alleen nog maar toenemen. Ze zullen de mens op den duur waarschijnlijk computationeel ook ver achter zich laten.
Computers zullen ooit (al dan niet ingebouwd in robots) in staat zijn om alle mogelijke in formele termen ontleedbare sensorische, denk- en psychomotorische processen na te bootsen, d.w.z. zolang er maar geen qualia bij die processen komen kijken.
Dit is ontologisch alleen een probleem voor mensen die menen dat geestelijke processen niets wetmatigs kennen en dus ook niet gedeeltelijk nagebootst kunnen worden buiten een subjectieve geest zelf. Een dergelijk totaal indeterminisme hoort helemaal niet intrinsiek bij het dualisme in de filosofie van de geest.
Successen van de AI zijn zo volkomen verenigbaar met de ontologie van het dualisme. Ook dualisten kunnen dus blij zijn met de verdere ontwikkeling van de veredelde rekenmachines die computers feitelijk zijn, aangezien deze de kwaliteit van het leven van mensen kunnen verhogen. We hebben slechts moeite met de absurde aanspraken van aanhangers van de 'harde' AI die werkelijk stellen dat computatie ook bij de subjectieve geest en zijn intelligentie het hele verhaal is.
Neurale netwerken
Sommige geleerden die zich toeleggen op kunstmatige intelligentie beweren dat de toekomst op dit terrein bij de nabootsing van zogeheten neurale netwerken ligt. In tegenstelling tot andere modellen zouden dergelijke netwerken nauwer aansluiten bij de werking van het brein. Heeft dit gevolgen voor de verhouding tussen dualisme en AI? Nee, want ook de theorie van neurale netwerken kan het optreden en de causale inwerking van qualia in het geheel niet verdisconteren. Het maakt dus geen enkel verschil op dit punt.
- Geesten met of zonder lichaam: pleidooi voor een personalistisch dualisme
Titus Rivas is filosoof en theoretisch psycholoog.
Contact: titusrivas@hotmail.com
Online artikel, oorspronkelijk gepubliceerd op de verdwenen site Kritisch, in April 2005.