Inleidende woorden bij de presentatie van De Vlucht van Gerda de Lozanne
Geplaatst door
Titus Rivas (publicatiedatum: 9 November, 2006)
Samenvatting
Inleidende lezing over buitenzintuiglijke waarneming (ESP) tijdens een boekpresentatie van De Vlucht van Gerda de Lozanne.
Inleidende woorden bij de presentatie van De Vlucht van Gerda de Lozanne op 1 oktober te Baarn
Goedenavond dames en heren,
Gerda heeft me benaderd om even een inleidend praatje te houden bij de presentatie van haar boek De Vlucht. Ik ben drs. Titus Rivas, verbonden aan Stichting Athanasia uit Nijmegen en onder meer auteur van Encyclopedie van de Parapsychologie van A tot Z. Gerda heeft me gevraagd om de clou van haar boek niet te verklappen, en dat zal ik dan ook niet doen. Natuurlijk houdt mijn praatje wel verband met De Vlucht, maar ik zal er verder geen concreet verband mee leggen. Ik zal het in dit inleidende praatje wel even hebben over paranormale ervaringen en ik hoop dat mijn praatje u ook nieuwsgierig zal maken naar Gerda’s boek. Na afloop mag u me nog wat vragen stellen over de parapsychologie.
Het bestuderen van paranormale verschijnselen is helaas nog steeds erg controversieel in academische kringen. Er vindt al meer dan 100 jaar onderzoek plaats op dit gebied, maar toch wordt de parapsychologie nog steeds nauwelijks serieus genomen door aangrenzende wetenschappen zoals de psychologie, de biologie of natuurkunde. Dit ligt niet zozeer aan de kwaliteit van het onderzoek of de geloofwaardigheid van de onderzoekers. Het heeft vooral te maken met het feit dat de parapsychologische fenomenen in lijken te gaan tegen wat andere wetenschappen vastgesteld zouden hebben. De meeste psychologen gaan er bijvoorbeeld vanuit dat we alleen indrukken van de buitenwereld kunnen krijgen door middel van de prikkeling van onze zintuigen. Buitenzintuiglijke waarneming bv. in de vorm van gedachtelezen lijkt op die manier automatisch een tegenstrijdig begrip.
Er zijn trouwens doorsnee wetenschappers die het zelfs als hun taak beschouwen de parapsychologie met hand en tand te bestrijden. We hebben het dan over de zogeheten skeptici, met een k van Karel. In Nederland hebben ze hun eigen vereniging Skepsis geheten dat regelmatig het tijdschrift Skepter uitbrengt. Het zal al met al nog wel even duren voordat dit soort weerstand op grote schaal gebroken is, door de kracht van bewijsmateriaal en argumenten.
Hoe dan ook is er volgens mij echt al meer dan voldoende onderzoek gedaan om aan te tonen dat mensen paranormale ervaringen kunnen hebben. In de context van De Vlucht, gaat het dan met name om het krijgen van indrukken over de buitenwereld zonder de lichamelijke zintuigen te gebruiken, oftewel buitenzintuiglijke waarneming. In het Engelse heet dit Extra-Sensory Perception, en de afkorting daarvan, ESP, is ook gebruikelijk geworden in het Nederlandse taalgebied. Een typisch Nederlands woord, afgeleid uit het Grieks, is nog paragnosie. Daar komt dus ook het woord paragnost vandaan. Binnen ESP kunnen we nog nadere onderscheiden aanbrengen. Ik noem ze even op:
- Telepathie, het rechtstreekse contact van geest tot geest.
- Helderziendheid, het rechtstreekse waarnemen van de buitenwereld buiten de normale zintuigen om.
- Voorschouw oftewel precognitie, het waarnemen van toekomstige gebeurtenissen en tot slot:
- Terugschouw oftewel retrocognitie, het waarnemen van gebeurtenissen uit het verleden.
Voor al deze verschijnselen hebben parapsychologen volgens mij inmiddels veel bewijsmateriaal verzameld, ook al wordt dat natuurlijk categorisch tegengesproken door skeptici. Het bewijsmateriaal omvat spontane ervaringen, kwalitatieve experimenten en kwantitatieve onderzoeken.
Een recent voorbeeld van een spontane telepathische ervaring uit mijn eigen leven ziet er als volgt uit. Ik ben in de jaren '90 goed bevriend geweest met een Ghanese dichter en toneelschrijver, George Graves-Sampson genaamd. George was politiek vluchteling maar kwam niet door de procedure hier in Nederland en trok daarom in 1993 naar Italië. Ik heb nog een jaartje met hem gecorrespondeerd, en daarna verloren we elkaar uit het oog, omdat onze brieven niet meer aankwamen. Een week geleden kreeg ik na al die jaren de drang om eens te gaan googelen op internet om te kijken of George ergens op een website stond. Ik vond inderdaad zijn e-mail adres en herstelde zo ons contact. George bleek inmiddels in Canada te wonen en hij was erg verbaasd omdat hij de dag tevoren sterk terug had gedacht aan Nederland en met een Canadese vriend vooral ook over mij had gepraat. U kunt zich voorstellen dat dit niet dagelijks gebeurde en daarom was het zo dus ook sterk dat ik heel kort daarna contact met hem zocht. We zagen dit beiden als telepathie, gebaseerd op onze jarenlange vriendschap van vroeger.
In het algemeen zorgt men in de parapsychologie voor het uitsluiten van alle normale bronnen van informatie, dat wil zeggen normale zintuiglijke prikkels en verder informatie die men heeft opgedaan tijdens het lezen van boeken, het kijken naar films of het luisteren naar anderen. Dit uitsluiten van normale informatie is het nog het gemakkelijkste te realiseren in het geval van standaard experimenten in een laboratorium. Bij sommige experimenten doet men bijvoorbeeld een soort halve pingpongballen over de ogen van een proefpersoon en zet hem of haar een koptelefoon op waar alleen ruis op te horen is. De proefpersoon wordt zo dus volledig afgeschermd van normale zintuiglijke indrukken. In een andere ruimte probeert iemand anders zich vervolgens te concentreren op een willekeurige voorstelling, die door een computer op basis van toeval is geselecteerd. Vervolgens geeft de proefpersoon met de koptelefoon en halve pingpongballetjes op, de beelden en andere indrukken weer die in hem zijn opgekomen. Uiteindelijk worden die indrukken weer door onafhankelijke beoordelaars (zogeheten judges) beoordeeld op hun overeenkomst met verschillende beelden uit het data-bestand om vast te kunnen stellen of er meer dan toeval in het spel moet zijn.
Een voorbeeld zou er als volgt uit kunnen zien. Iemand concentreert zich geestelijk op een mooi afbeelding van de Utrechtse domtoren. Degene die afgeschermd is van de normale prikkels ziet vervolgens een Romeins fort voor zich, afbeeldingen van de Notre Dame en een conference van Tineke Schouten. Ook al komen deze beelden niet letterlijk overeen met de Utrechtse domtoren, kan de overeenkomst thematisch wel zo groot zijn dat beoordelaars ze niet meer aan stom toeval willen toeschrijven.
Door de positieve resultaten van dit soort experimenten twijfelen de meeste parapsychologen tegenwoordig in ieder geval niet meer aan het bestaan van ESP. Skeptici proberen dit soort resultaten uit alle macht weg te verklaren of anders dood te zwijgen. Er was ook voordat men dit soort experimenten deed, alle reden om het bestaan van ESP serieus te nemen. Buitenzintuiglijke, paragnostische ervaring met telepathie of helderziendheid zijn namelijk al zo ontzettend vaak gemeld door de meest verschillende mensen en in de meest uiteenlopende culturen. Ik denk dat ik niet overdrijf als ik zeg dat alle aanwezigen hier zelf wel eens een paranormale ervaring hebben gehad, bijvoorbeeld een sterk geval van telepathie of een voorspellende droom, die ze niet kunnen wegverklaren als een grappige coïncidentie. En anders kent u vast wel iemand in uw naaste omgeving voor wie dat wel geldt. U mag mij daar na afloop nog over benaderen als u wilt.
ESP is naar alle waarschijnlijkheid een algemeen menselijk verschijnsel, een dimensie van onze menselijke geest, en misschien wel van de geest van alle dieren.
Toch is het ook weer niet zo dat iedereen precies even vaak bewuste paranormale indrukken krijgt. De een lijkt ze wel aan de lopende band te krijgen, een ander beweert er zelfs helemaal nooit 'last' van te hebben en de meesten van ons zitten daar ergens tussenin. Natuurlijk is niet iedereen die van zichzelf denkt dat hij 'paranormaal begaafd' is ook direct een echte helderziende of 'paragnost'. Er bestaat juist op paranormaal gebied ontzettend veel zelfbedrog. Ja, zelfbedrog, wat het ziet er wel naar uit dat de meesten paragnosten op parabeurzen e.d. in ieder geval volkomen oprecht en in die zin ook te goeder trouw zijn. Veel mensen die zichzelf als paragnost zien, raden maar wat als ze hun uitspraken doen. Ze kijken bijvoorbeeld onbewust naar iemands uiterlijk, lichaamstaal en gedrag en komen dan als een soort amateur-Sherlock Holmes vaak al een heel eind. Of ze herhalen gewoon wat de cliënt zelf al gezegd of gevraagd heeft. In de juiste, mysterieuze sfeer kan dit een heleboel mensen al overtuigen van hun paranormale gaven. Maar ik wil het nog maar eens benadrukken, veel zogenoemde paragnosten beseffen zelf helemaal niet dat ze dit soort technieken toepassen. Ze zijn dus te goeder trouw.
Bestaan er dan helemaal geen echte helderzienden of paragnosten? Houdt iedereen zich gewoon voor de gek op dit punt? Er zijn parapsychologen die inderdaad die conclusie hebben getrokken. Volgens hen vertoont iedereen wel een bepaalde mate van ESP, maar die is nooit voldoende om te mogen spreken van een echte paranormale gave. In september dit jaar is er een parapsychologisch boek uitgekomen dat deze visie toch weer eens ter discussie wil stellen, namelijk een boek over de Poolse helderziende Stefan Ossowiecki. Ossowiecki was een bekende paragnost die aan het begin van de 20e eeuw bestudeerd werd door West-Europese onderzoekers. De auteurs zijn bekende hedendaagse parapsychologische experts, namelijk Mary Rose Barrington, Ian Stevenson en Zofia Weaver. Zij tonen volgens mij aan dat Ossowiecki werkelijk aan de lopende band paranormale waarnemingen deed, en dan ook nog onder strenge omstandigheden.
Een voorbeeld is dat men Ossowiecki een gesloten envelop voorhield met een willekeurige, associatieve tekst met afbeeldingen erin. Ossowiecki kreeg dan allerlei beelden en associaties door, die onmiskenbaar samen leken te hangen met de inhoud van de envelop.
Het bestaan van paragnosten lijkt daarmee toch weer onmiskenbaar. In Nederland verdedigde met name de bekende Wilhelm Tenhaeff dat er echte helderzienden rondlopen. Een van hen was Tenhaeffs sterparagnost Gerard Croiset.
Croiset heeft aan allerlei onderzoeken meegedaan, zoals de zogeheten stoelenproeven. Daarbij moest hij voorspellen wie er in de nabije of verre toekomst op een bepaalde stoel zou gaan zitten en bovendien de persoonlijkheid en levensomstandigheden van de persoon in kwestie beschrijven. Ook werd hij bekend door zijn deelname aan politieonderzoeken rond vermissingen. De journalist Piet Hein Hoebens heeft aangetoond dat Tenhaeff de resultaten van Croiset af en toe wat aandikte. Maar als we daar rekening mee houden, blijkt volgens mij toch nog steeds dat Gerard Croiset wel degelijk een 'echte' paragnost geweest moet zijn. Hij werd overigens helemaal niet alleen door Tenhaeff getest, maar ook door anderen in binnen- en buitenland, tot in Japan toe.
Een bekend Amerikaans medium van tegenwoordig dat ook over paranormale gaven lijkt te beschikken is James van Praagh, bekend van zijn tv-optredens.
Als we dit allemaal op ons in laten werken, kunnen we volgens mij moeilijk om de conclusie heen dat iedereen in een bepaalde mate ESP bezit en sommigen zelfs in hoge mate!
Maar wat impliceert dit nu voor ons wereldbeeld? Volgens mij heeft het bestaan van ESP grote gevolgen voor de manier waarop we tegen het leven en tegen onszelf aankijken. Als we in staat zijn rechtstreeks contact te maken met de wereld buiten ons, zonder tussenkomst van onze zintuigen en zelfs buiten ruimte en tijd, dan zegt dat iets over de aard van de geest. Kennelijk zijn we als het erop aankomt niet gebonden aan de grenzen van de fysieke werkelijkheid of onze hersenen. We hebben vermogens die het lichamelijke, of ons brein overstijgen. Dit geeft een ander levensgevoel en zet je zelfs aan het denken over leven en dood. Als onze geestelijke grenzen niet samenvallen met de grenzen van onze hersenen, waarom zou het uitvallen van de hersenactiviteit dan bijvoorbeeld wel moeten leiden tot het uitvallen van alle geestelijke activiteit?
Er zijn overigens buitenzintuiglijke waarnemingen bekend van mensen die in een toestand van klinische dood verkeerden en een vlak EEG vertoonden.
Het bestaan van voorschouw stelt ons verder voor interessante vragen over de mate waarin de loop der gebeurtenissen reeds van tevoren vastligt. Is er sprake van predestinatie (voorbestemming) of kunnen mensen toch nog ingrijpen als ze indrukken van de toekomst krijgen? Ik heb zelf bijvoorbeeld een paar weken voor 11 september 2001 een droom gehad over twee kruisraketten die bij mij in de buurt in een torenflat boorden. Er hing een apocalyptische sfeer in de droom. Wil dat nu zeggen dat het van tevoren al vast lag dat de aanslag zou lukken, of kwam ik slechts in een aanraking met een soort waarschijnlijke loop der gebeurtenissen?
Ziet men in het algemeen echt de de toekomst of alleen een soort blauwdruk, de meest waarschijnlijke uitkomst van de processen die er nu al zijn?
Hoe dan ook leidt de realiteit van ESP tot een boeiende wereld die soms een beetje griezelig en ongrijpbaar over kan komen, maar ook en misschien wel vaker ontroerend en zinvol. En er is zoals gezegd alle reden om paranormale ervaringen serieus te nemen. Dat lijkt me een goed uitgangspunt om het boek van Gerda in ieder geval eens te gaan lezen.
Dank u voor uw aandacht!
Titus Rivas