Titel

Dieren en sociale revolutie

Geplaatst door

Titus Rivas   (publicatiedatum: 8 November, 2006)

Samenvatting

Titus Rivas vraagt zich af hoe socialisten aankijken tegen de maatschappelijke strijd ten behoeve van dieren.


Tekst


Hoe is het met de dieren gesteld in de revolutie?

door Titus Rivas

Marxisten concentreren zich op de uitbuiting van de arbeidersklasse die "de rijkdommen van de maatschappij voortbrengen". Als je dit zo mag opvatten dat landbouwhuisdieren daarmee in feite ook "arbeiders" zijn, kan ik het er grotendeels (hoe zit het echter met de economisch onproductieven?) mee eens zijn. Maar gebeurt dat ook onder marxistische socialisten?

Speciësisme
Binnen anarchistische kringen is het meestal duidelijk hoe men dieren tegemoet wil treden. Centraal binnen de anarchistische filosofie staat immers het begrip "macht". Dieren worden massaal het slachtoffer van de macht van mensen die hen behandelen alsof ze levenloze gebruiksvoorwerpen of op zijn best slaven zijn. Dit verschijnsel noem je in de huidige moraalfilosofie "speciësisme" (van species = soort) naar analogie met het racisme en het seksisme. Anarchisten zien dit speciësisme tegenwoordig nog wel eens als een van de grootste misstanden van de kapitalistische maatschappij. Maar hoe zit het wat dat betreft met de van oorsprong marxistisch georiënteerde varianten van het socialisme waarbinnen niet zozeer macht in het algemeen maar specifieker de klassenstrijd centraal staat?

Tot mijn ontzetting heb ik bij socialisten meermalen gemerkt dat dieren ook door hen, net als door kapitalisten, primair worden beschouwd als productiemiddelen in plaats van als levende wezens die gerespecteerd moeten worden. Een voorbeeld daarvan betrof een kennis van mij uit Spanje die een communistische achtergrond had. Zij was over het algemeen heel menselijk en integer, behalve dus waar het om dieren ging. Ze wilde zelfs zover gaan om terug te keren naar Spanje en daar flink wat werkgelegenheid te scheppen door middel van het opzetten van bio-industrie.

Kapitalistische truc
Erg verwonderlijk is dit niet, omdat men deze houding tegenover dieren voor zover ik weet in alle zogeheten socialistische landen heeft aangenomen. Binnen een strikte, letterlijke opvatting van het begrip "arbeiders" gaat het daarbij immers uitsluitend om mensen. Dit kan zover gaan dat militante marxisten het een uiting van vervreemdende bourgeois-decadentie kunnen vinden als westerlingen principieel vegetariër of veganist worden. Zo schrijft Richard D. Ryder: "Marxisten zijn vaak grote speciësisten. Het was dan ook een belangrijk kenmerk van het leven in Oost-Europa tijdens de communistische periode dat mensen actief werden ontmoedigd om zich bezig te houden met georganiseerde dierenbescherming."
(Richard D. Ryder (2006). Speciesism in the Laboratory, in In Defense of Animals - The Second Wave onder redactie van Peter Singer, blz. 100.)
Ethiek ten aanzien van dieren en vegetarisme zouden in deze optiek even zovele trucs zijn die het kapitalisme aanwendt om mensen te vervreemden van de structurele klassenstrijd.

Dit beeld is echter uitsluitend van toepassing op een zeer beperkt soort rechtse "dierenbescherming" die er vanuit gaat dat de maatschappij al grotendeels goed in elkaar zit en er alleen nog wat (huis)dieren als het ware "per ongeluk" vergeten zijn. Een zeer selectieve, "charitatieve" dierenbescherming van de rijken die hun geweten op die manier willen sussen. De meeste radicale dierenbeschermers, de principiële vegetariërs en veganisten, staan daarentegen zeer kritisch tegenover de maatschappij als geheel en maken zich ook wel degelijk erg druk over de onrechtvaardige verdeling van rijkdom en macht tussen mensen.

Een alternatief
Is de sociaaleconomische revolutie werkelijk voltooid als "arbeiders de controle over de maatschappij winnen"?Volgens mij alleen als je dat begrip "arbeiders" zoals gezegd ruim genoeg opvat. Het ging Karl Marx om een humanistische verontwaardiging over de opeenvolgende uitbuiting van verschillende menselijke klassen, waaronder natuurlijk ook de slaven uit de Oudheid. Dieren die in de huidige maatschappij systematisch worden geëxploiteerd kunnen nu gezien worden als een variant op die slaven. Net zoals de meeste relatief progressieve mensen in de Oudheid niet of nauwelijks wakker lagen van het lot van slaven, zo liggen te veel socialisten nog steeds niet genoeg wakker van het lot van de dierlijke slaven van nu. Een ware linkse revolutie trekt zich ook het lot van dieren aan. Ze verkettert vegetarisme en veganisme niet als "burgerlijk" of als truc maar ziet hierin noodzakelijke stappen voor een revolutie die niet halt houdt bij willekeurig getrokken grenzen, maar in plaats daarvan alle wezens wil bevrijden die systematisch onderdrukt worden.

Deze paper is in 1999 meermalen opgestuurd naar een marxistisch tijdschrift. Tot op heden is er geen enkele reactie op gekomen. Mochten er marxisten of ruimer socialisten zijn die het alsnog willen plaatsen, kunnen zij contact opnemen met de auteur via titusrivas@hotmail.com

Zie ook: Marxisme en dierenrechten van Alex de Jong

Artikelen van Titus Rivas over dieren en dierethiek

Artikelen van Titus Rivas over sociale kwesties